Onder den Klockenslagh van Neel, Leeuwen en Asenray door Jan Ruiten©

Henrick van Herteveldt, eigenaar van Meersenshof, had namelijk vele schulden, die hij onmogelijk kon betalen. Aan Francois Bitot was hij bijvoorbeeld 100 gouden souvereinen schuldig. Om uit de geldzorgen te geraken verkocht jonker van Herteveldt zijn goederen te Maasniel. De gouverneur van Roermond kocht De Thooren met al zijn gerechtigheid. Blijkbaar had de familie Smeets uit Roermond oudere rechten op het goed. Bij wijze van beschud, maar niet zonder de nodige processen, verwierf zij het edelmanshuis in januari 1648 3).

VRIJ-ADELLIJK HUIS

Bitot was danig teleurgesteld en het was misschien wel om die reden, dat hem der stadt Tiegelerie in het Nielerveld werd overgedragen. Zijn huis verwierf nu dezelfde status als De Thooren. Dat hield vooreerst in: vrijstelling van de smalle tienden (op o.a. varkens, lammeren, ganzen, korenzaad enz.), van wacht- en herendiensten, schattingen, grondcijnzen en van inkwartieringen ten tijde van oorlog en vrede. Tevens verleende de vrijheer aan De Tegelarije het recht van duyvevlucht, wat in die tijd als een speciaal voorrecht gold.
Deze vrijstellingen hielden tevens beperkingen in voor de boer op de pachthof van het goed. In de voogdgedingen van later jaren werd immers gesteld, dat de schapen van De Tegelarije niet mochten weiden in het Nielerveld, en evenmin welkom waren aan de Mouthagen of op het Maalbroek. De bewoners verrichtten immers geen nabuur-diensten en betaalden niet aan de beestenschat. De pachter op de voorhof was dus aangewezen op eigen weidegrond 4).
Midden 17e eeuw was men Bitot beter gezind. Zoals we zagen, toonde men alom waardering voor de vele inspanningen van de kolonel ten gunste van stad en land. Een keurmede, die bij de overdracht in 1650 vergeten was, werd vier jaar later door de stad voor 100 pattacons van de vrijheer afgekocht, zodat hun gouverneur er niet mee belast hoefde te worden 5). De boeren hielpen Bitot de ruige grond in cultuur te brengen. Hun achting voor de gouverneur der stad was groot. Nog steeds hielden vreemde legertroepen zich op in de streek. Het soldatenvolk eiste kost en logie van de inwoners.

Voor transporten werden karren en paarden gevorderd, ten koste van de akkerwinning. Bitot bemiddelde met de legerleiding en zorgde ervoor, dat de vrijlanden van Dalenbroek gespaard bleven van de meest schadelijke inkwartieringen 6).

Ook over de grens met Swalmen had de gouverneur grond verworven. Met het kapittel van Roermond kwam Bitot in 1652 overeen, dat de weg vanaf de Mouthagen langs De Twaalf Morgen richting Asselt ook in de toekomst als lijckwegh gebruikt zou blijven. De kapittel hof op het Schaidtbroeck behield tevens het recht van schaapsdrift over de weg, gelijk ook de schapen van de gouverneur mochten weiden tot het Nyellervelde toe 7).
Kolonel Bitot hertrouwde in november 1657 met Anna Clara van Zoutelande op Groot Paarlo onder Sint-Odiliënberg. Het echtpaar kreeg zes kinderen. Francois Bitot stierf nog voor 1684, maar waarschijnlijk al tien jaar eerder. Sindsdien bleef de weduwe met haar kinderen op het huis De Tegelarije wonen 6). In 1698 werden hier genoemd: luitenant Philip Bitotz en zijn vrouw, kapitein jr. de Holonien, luitenant Perenboom en vrouwen nog vijf knechten en twee meiden.

DE LANDSCHAT

De kartuizers van Roermond inden de tienden van het Tegelarijeveld, maar van de akkers van wijlen Bitot hadden zij sinds jaren niets kunnen binnenvaren. Daarover klaagden zij in 1690 bij de schepenbank van Maasniel. Maar de erven Bitot verklaarden dat de bank hierover geen zeggenschap had. De luitenant was immers een militair persoon. Nog meer privileges dus 8).
Ook de schatbeurders in de gemeente kregen zo hun twijfels over de zogenaamde vrijstelling van De Tichelarije aan de landschat. De familie Bitot bezat in de gemeente liefst 59 morgen, zonder daarover schatting te betalen. Geregeld werd de erfgenamen gevraagd om hun papieren te tonen, waaraan zij hun vrijdom ontleenden 9).

De bewoners van De Tegelarije hadden daar in het minst geen haast mee. Het heeft zeker twintig jaar geduurd, voordat zij in 1700 klare wijn schonken.

Onder den Klockenslagh van Neel, Leeuwen en Asenray door Jan Ruiten©