Dat zal dan wel alleen op feestdagen gebeurd zijn, zoals op het feest van de parochieheilige en op de dag dat de processie naar de Kapel trok. Beiden waren immers geen inwoners van het dorp, hoewel dhr. Buys er wel vaker kwam. Maar dat was om geheel andere redenen, zoals verderop nog zal blijken Gewoonlijk werd het orgel toen al door de schoolmeester bespeeld.
SINT-JANSKROON
Op driekoningenavond 1705 werd op de Puytlinckhof te Leeuwen onder het dienstvolk een koning en koningin gekozen. De onderste werkknecht, tot koning gekozen, heeft toen op driekoningendag een blamuser (ongeveer 21/2 stuiver) op tafel gelegd, waarna de anderen zoveel bijlegden dat de varkenshoeder er op uitgestuurd kon worden om een vat bier te halen, zodat men op de boerderij het driekoningenfeest kon gaan vieren. Toen de jongen terugkwam, bleek dat men hem te weinig bier had getapt. Aldus het verhaal van Jacob Gunnen, paardeknecht op de boerderij, als inleiding op een dramatische vechtpartij in de herberg van Cuypers 15).
Op Sint-Jansavond 1693 waren de meiden van boer Linssen bezig een Sint Jans- kroon te maken. Maar de boer stuurde hen weg vanwege de drukte die ze maakten. Derhalve vertrokken de jongelui naar Steynenhof. Fije verliet het gezelschap. "Gij vrouwliedens, maeckt gij de corone. Ick wil naer huys gaen slaepen ende de koyen melcken ende mijn werck doen. Dan sullen wij morgen tesamen naer de kercke gaen." Toen de meisjes na het middernachtelijk uur thuis kwamen, hebben zij Fijcken met zekere Hendrick op haar kamer bezig gehoord. Een der meisjes zei nog: "Soude nu sulx geseyt hebben van die dondersche Fije, datteselve sulcke streeck achter haer hadde gehad!" 16)
De zondag daarop was de dag van de grote bronk. Om de kermisdag toch weer een meer kerkelijk karakter te geven, had de pastoor er een gebruik van gemaakt, dat twee maagden van elk kwartier (dorp) het beeld van de H.Maagd voor een jaar zouden sieren. Op die dag werd derhalve naar de uitverkoren meisjes de rouwstaf gebracht. |
In 1691 waren het o.a. de doch
ters van Heisters- en Gasthuishof, voor wie de affstaende rouwmaeghden, in gezelschap van andere meisjes, deze zgn. rouwe kwamen brengen. Maar de overdracht zou die dag niet zo vroom verlopen als wel de bedoeling was. Tijs Tijssen, die waarschijnlijk al enig kermisbier ophad, trachtte de rouwmaagden met dreigementen naar huis te doen keren. Uiteindelijk bleef de meisjes niets anders over dan de rouwstaf over de beek aan de dochter van Heistershof toe te werpen. Daar deze dit een onwaardige overdracht vond, wierp zij de staf weer terug. En dan zwijgt de verteller over het verdere verloop van dit (plaatselijke?) gebruik. De opzet van de pastoor was "om den dienst Godts ende die van de Heylighe Maghet ende Moeder Maria des to meer te verbreyden" 17).
Zoals hierboven zijn nog meer gebruiken aan het licht gekomen uit getuigenverklaringen voor de schepenbank. Aan het gebeuren op driekoningenavond is waarschijnlijk weinig meer toe te voegen. Het gebruik van de Sint-Janskroon werpt al direct enige vragen op. De kroon, van groen en bloemen gevlochten, werd met garen samengebonden. Ging men daarmee naar de kerk om ze te laten zegenen, of droeg men de kroon in processie rond die dag? Of werd hij gebruikt bij de kroning van de schutterskoning? De Urbanusschutterij hield die dag nl. het jaarlijkse vogelschieten.
SINT-LAURENSKRANS
Iets soortgelijks is het geval met de SintLaurenskrans, die voor het feest van de parochieheilige, 10 augustus, gemaakt werd. Op die dag trok een feestelijke processie door het dorp, waarin het (borst) beeld van de H.Laurentius werd rondgedragen, voorafgegaan door de vaandragers, de zangers en soms zelfs een speelman en vier knapen die de toortsen droegen. De pastoor zelf volgde onder een troonhemel. Ook werd het Mariabeeld meegedragen. Daarna kon de kermis beginnen is).
Het kwam evenwel ook voor, dat het vermaak in de herbergen reeds was losgebarsten. Tijdens de vespers, terwijl het Allerheiligste nog op het altaar stond uitgestald, drong de vrolijke muziek van bas en violen de kerk binnen 19). |