In januari 1704 verkochten Peter Mooren en Catnanna Nelissen uit Roermond met hun nicht Aldegonda Schirpen de akker voor 104 gulden aan Peter Geurts uit Asenray. Terstond nam de weduwe Fabritius beschud op het land. Dat deed ze enkele maanden later ook toen Geurts de afgebrande huisplaats kocht voor 32 rijksdaalders. Als naastgelegen geërfde had zij dit recht. Peter Geurts heeft toen maar aan het Maalbroek zijn huis getimmerd 5). Ondanks een protest van de inwoners van Asenray werd de Helle niet meer opgebouwd. De grond werd daarna deels nog als boomgaard gebruikt met daarachter een akker van ongeveer drie bunders.
Toen eerst kon Heystershof middels een voetpad verbonden worden met de Straat.
MODERNE TIJD
Volgens het bunderboek uit 1682 was Heystershof met de gronden aan weerskanten van de beek zo'n 24 bunder groot.
Sinds de boerderij op naam kwam te staan van de familie Fabritius heeft er (buiten de aankoop van de Helle) geen vermeerdering of afscheiding van grond meer plaatsgevonden. In 1723 lagen bij huis en hof (235 roeden) zo'n 15 bunder akkerland met enige groes aan de Straat. Aan Hasselshof werden nog eens 13 bunder land en broek gemeten. Dat komt dan mooi overeen met de meting uit de 1ste eeuw, die afgerond eveneens 27 hectare telt. De akkers op de Donderberg en in het Tegelarijeveld, samen 9 morgen groot, werden aan anderen verpacht.
Over de boerderij zelf met haar schuur, stallen en bakhuis van voor 1765 is niets bekend. Wel is de huisplaats altijd dezelfde geweest. Vanouds lopen twee toegangswegen naar de hoeve: via de Heystert onder Melick en vanaf de Terbaansweg over Verckensdijck; ook wel de Hellevaert geheten. Eenmaal het brugje over de beek gepasseerd, liep de oprijlaan onder een dubbele rij bomen door. Sedert de aankoop van de Helle liep een voetpad vanaf de Straat naar de boerderij. Later is het pad vervangen door een gelei van eikebomen.
Alleen de akker aan de Terbaansweg werd in de 17e eeuw aangeslagen als zware grond. |
(Daar moet vroeger een veldbrandoven gestaan hebben naderhand was dat nog goed te zien omdat de grond duidelijk een andere kleur had. Nu is de akker als weide in gebruik.) De rest was slechte ofwel lichte grond. In de loop van de tijd heeft men de bodem wel weten te verbeteren. Uit haar nalatenschap blijkt hoezeer de familie Fabritius gegoed was. Bij het graven van een hoofdleiding door het zuiveringsschap in de jaren tachtig kwam nog eens duidelijk de samenstelling van de grond aan het licht. Boven de turfgrond lag een grijze laag beekklei, bedekt met cultuurgrond. Op meerdere plaatsen stroomde het kwelwater uit de grond. Het was niet gemakkelijk om de buizen op vaste bodem te leggen.
Vroeger stroomde de kronkelige beek vlak langs de boerderij. Nu is de stroom 'n tiental meters verlegd naar de waterpoelen in het broekland dat deels in onze eeuw is opgehoogd. De glooiingen van de bodem stammen dan ook uit recente jaren. De akkers over de beek verschillen duidelijk in hoogte met de rest.
Bij de aanleg van de eerder genoemde waterleiding zijn geen sporen gevonden van de oude schuur, zoals die op de kadasterkaart uit de vorige eeuw staat aangegeven. Nu vertoont de boerderij het uiterlijk van een gesloten hoeve. De twee hoofdgebouwen -het huis met het jaartal 1765 en de evenwijdig gebouwde schuur- werden verbonden door de stallen en een wagenschuur, die ondertussen een andere bestemming hebben gekregen. De toegangspoort aan de voorzijde werd later weer versmald. Onder de dakrand van de schuur werd hetzelfde siermotief van baksteen toegepast, zoals ook aan het woonhuis te zien is. Bij de verbouwing in 1891 werden ook de veldbrandstenen van de afgebroken schuur gebruikt, mogelijk ook de oude pijlers en balken. De bedrijfsgebouwen laten aan de zuidzijde vier grote toegangspoorten zien, die de boerderij een indrukwekkend aanzicht geven. (kaart 58) De laatste jaren wordt alleen nog akkerbouw bedreven en heeft men de veestapel weggedaan 6).
FABRITIUS
Elisabeth Bongaerts was in 1691 getrouwd met Joes Gerardus Fabritius (1646-1697). |