Onder den Klockenslagh van Neel, Leeuwen en Asenray door Jan Ruiten©

Het kerkepad achter de tuinen aan het Cleen Broeck kwam uit op de Schutte Clevere (nu: Pastoor Ramakersstraat). Dat wil zeggen, dat het ommuurde kerkhof (en dus de kerk) gewoonlijk van daar begaan werd en niet vanaf de dorpsstraat. Zou men anders deze omweg verkiezen boven de weg langs de beek? Herhaalde klachten, dat de koster zijn heg langs dit voetpad niet genoeg snoeide, maakt duidelijk dat het pad veel gebruikt werd.
Aan de Broekhin werden midden 17e eeuw nog twee boerderijen getimmerd nabij het huis van schepen Hoets. Omstreeks 1700 kwamen daar nog eens vier huizen bij op voormalige akkergrond. En zo is het lange tijd gebleven. De enige bouwaktiviteit, die er dan nog heeft plaats gevonden, is herbouw na verval of brand. In de 18e eeuw werd hier de nieuwe Venloseweg aangelegd, waarbij het kapelletje ("heyligen huysken”) van de kaart verdween.

HET DORP

De huizen in het dorp lagen ruim uit elkaar met erf, moestuin en boomgaard binnen de palen, vaak omgeven door "haeghedoorne stecken" (meidoorn heg) of afgezet met "thuyngaerden" (staken). Veel huizen waren getimmerd in vakwerkstijl en bedekt met stro. Vergeleken met 1628 was het aantal huizen in 1698 ruim verdubbeld tot 48. Lag het dorp voordien nog verscholen tussen de vele boomgaarden, nu werden de bomen in korte tijd gekapt. Op die plaatsen werden nieuwe huizen gebouwd.
In nog geen tien jaar waren inmiddels zo'n 15 tot 20 huizen erbij getimmerd.
Deze snelle toename zette nog enkele jaren door. Zo werden sommige boerderijen onder de kinderen verdeeld. Het Leyenhuys aan de steenweg herbergde na 1700 vier woningen; elders werd in de moestuin een nieuw huis erbij getimmerd, of een schuur werd omgebouwd tot woning. We zien nu al gauw straten met huizenrijen ontstaan in het dorp. In 1723 werden 53 huizen geteld in het dorp vanaf de Thooren tot halverwege de weg naar de Broekhin.

Rond 1700 kende het dorp Maasniel al een veel dichtere bebouwing.

In veel gezinnen begint de betrekkelijke welvaart van hun ouders in te boeten. Dit beeld zet zich voort, wanneer we de beestenschat van 1682 (gemiddeld 3 koeien per gezin) vergelijken met 1766 (1½ per gezin). Over de tussenliggende periode zijn hiervan geen staten bewaard gebleven. Het aantal gezinnen in het dorp is dan bijna drie keer zoveel: toen ongeveer 25 huizen, later bijna 75. De bebouwde kom is daarbij even groot gebleven. Er was nauwelijks enige toename van nieuwe akkergrond, terwijl de bevolking verdriedubbelde.

KEURMEDEN

Een keurmedig goed was oorspronkelijk hofhorig: onderworpen aan een laathof. Naderhand werden de goederen van zo'n laathof verkocht met de verplichting van een keurmede.

Onder den Klockenslagh van Neel, Leeuwen en Asenray door Jan Ruiten©